Kanceri i Kolonit: Simptomat, Fazat dhe Trajtimi
Çfarë është Kanceri i Kolonit?
Kanceri i kolonit është një rritje e qelizave që fillon në një pjesë të zorrës së trashë të quajtur kolon. Koloni është pjesa e parë dhe më e gjatë e zorrës së trashë. Pjesa përfundimtare e sistemit tretës është koloni.
Kanceri i kolonit është kanceri që zhvillohet në indet e zorrës së trashë ose rektumit. Koloni dhe rektumi juaj janë pjesë e sistemit tuaj të tretjes:
• Koloni thith ujin dhe disa lëndë ushqyese nga ushqimet. Ai gjithashtu ndryshon mbetjet e ushqimit në jashtëqitje.
• Rektumi juaj është pjesa e poshtme e zorrës së trashë. Është vendi ku trupi juaj ruan jashtëqitjen.
Muri juaj i kolonit është i përbërë nga shtresa të mukozës, indeve dhe muskujve. Kanceri i kolonit fillon në mukozën tuaj, në shtresën më të brendshme të kolonit. Ai përbëhet nga qeliza që prodhojnë dhe lëshojnë mukus dhe lëngje të tjera. Nëse këto qeliza ndryshojnë, ato mund të krijojnë një polip të zorrës së trashë.
Me kalimin e kohës, polipet e kolonit mund të bëhen kanceroze. (Zakonisht duhen rreth 10 vjet që kanceri të formohet në një polip.) I lënë i pazbuluar dhe/ose i patrajtuar, kanceri kalon rrugën e tij përmes një shtrese indi, muskujsh dhe shtresës së jashtme të kolonit. Kanceri i kolonit mund të përhapet edhe në pjesë të tjera të trupit tuaj nëpërmjet nyjeve limfatike ose enëve të gjakut.
Cilat janë simptomat e Kancerit të Kolonit?
Kanceri i kolonit shpesh nuk shkakton simptoma në fazat më të hershme, por simptomat mund të bëhen më të dukshme ndërsa sëmundja përparon. Simptomat në fazat e hershme përfshijnë:
• kapsllëk
• diarre
• ndryshime në ngjyrën e jashtëqitjes
• ndryshime në formën e jashtëqitjes, siç është ngushtimi i jashtëqitjes
• gjak në jashtëqitje
• gjakderdhje nga rektumi
• gazra të tepërta
• ngërçe barku
• dhimbje barku
Ndërkohë, simptomat në fazat e mëvonshme përfshijnë:
• lodhje e tepruar
• dobësi e pashpjegueshme
• humbje peshe e paqëllimshme
• ndryshime në jashtëqitje që zgjasin më shumë se një muaj
• një ndjenjë që zorrët tuaja nuk do të zbrazen plotësisht
• të vjella
Nëse kanceri i zorrës së trashë përhapet në pjesë të tjera të trupit tuaj, ju gjithashtu mund të përjetoni:
• verdhëz, ose sy dhe lëkurë të verdhë
• ënjtje në duar ose këmbë
• vështirësi në frymëmarrje
• dhimbje koke kronike
• shiqim i paqartë
• fraktura të kockave
Çfarë e shkakton Kancerin e Kolonit?
Në gjendje normale të gjitha qelizat në trup vazhdimisht rriten, ndahen dhe vdesin, në mënyrë që trupi i njeriut të mbetet i shëndetshëm dhe të funksionojë siç duhet. Kanceri i kolonit ndodh kur qelizat rriten në mënyrë të pakontrolluar. Në këtë rast, qelizat që ndërtojnë kolonik dhe rektumin vazhdojnë të shumëzohen dhe të ndahen edhe pse duhet të vdesin. Polipet në kolon mund të jenë burimi i këtyre qelizave kanceroze.
Kanceri i kolonit ndodh kur ka ndryshime në materialin tuaj gjenetik (ADN). Këto ndryshime quhen edhe mutacione ose variante. Shpesh, ndryshimet gjenetike që çojnë në kancerin e kolonit ndodhin gjatë jetës tuaj dhe shkaku i saktë nuk dihet. Por disa ndryshime gjenetike që rrisin rrezikun për kancer të zorrës së trashë janë të trashëguara, që do të thotë se ju keni lindur me to.
Përveç gjenetikës, faktorë të tjerë, duke përfshirë stilin tuaj të jetesës dhe mjedisin, mund të ndikojnë në rrezikun e kancerit të kolonit.
Kush ka më shumë gjasa të zhvillojë Kancerin e Kolonit?
Çdokush mund të sëmuret nga kanceri i kolonit, por disa faktorë ju bëjnë më të prirur për ta zhvilluar atë:
• Të qenit më i vjetër; rreziku për t'u prekur nga kanceri i zorrës së trashë rritet me kalimin e moshës. Kanceri i zorrës së trashë zakonisht prek njerëzit e moshës 50 vjeç e lart. Megjithatë, gjatë 15 viteve të fundit, numri i njerëzve të moshës 20 deri në 49 vjeç me kancer të zorrës së trashë është rritur me rreth 1.5% çdo vit.
• Të kesh një histori personale ose familjare të kancerit të zorrës së trashë.
• Të kesh një histori adenomash. Adenomat janë polipe (rritje) të zorrës së trashë që duken jonormale nën mikroskop ose janë 1 centimetër ose më të mëdha. Adenomat nuk janë kancer, por ndonjëherë mund të shndërrohen në kancer me kalimin e kohës.
• Të kesh një sindromë gjenetike të tillë si polipoza adenomatoze familjare (FAP) ose sindroma e Lynch (kanceri i trashëguar jo polipoz i zorrës së trashë).
• Të kesh kolit ulceroz kronik ose sëmundje Crohn për 8 vjet ose më shumë.
• Konsumimi i 3 ose më shumë pijeve alkoolike në ditë.
• Pirja e duhanit.
• Të jesh i zi; Zezakët kanë një rrezik më të lartë të kancerit të zorrës së trashë dhe vdekjes nga kanceri i zorrës së trashë në krahasim me racat e tjera.
• Të kesh obezitet.
Diagnostikimi i Kancerit të Kolonit
Ofruesit e kujdesit shëndetësor përdorin disa teste për të diagnostikuar kancerin e kolonit. Këto teste përfshijnë:
• Hemogrami i plotë i gjakut (CBC).
• Paneli gjithëpërfshirës metabolik (CMP).
• Analiza e antigjenit karcinoembrional (CEA): Qelizat kancerogjene dhe qelizat normale lëshojnë CEA në qarkullimin tuaj të gjakut. Sasia e lartë e ketij antigjeni në gjak mund të jetë indikatorë për kancerin e kolonit.
• Rrezet X.
• Skanimi i tomografisë së kompjuterizuar (CT).
• Skanimi i rezonancës magnetike (MRI).
• Skanimi i tomografisë me emetim pozitron (PET).
• Ultratinguj.
• Biopsi.
Skriningu është shumë efektiv për zbulimin e fazave të hershme të kancerit të zorrës së trashë. Duke filluar nga mosha 40 vjeç, edhe njerëzit që nuk kanë faktorë rreziku dhe nuk kanë simptoma duhet të bëjnë çdo vit një ekzaminim dixhital rektal dhe një test për gjak në jashtëqitje. Në moshën 50 vjeç, të gjithë duhet të bëjnë një sigmoidoskopi ose një test të ngjashëm.
Testet preventive përfshijnë:
• Ekzaminimi dixhital i rektumit - Mjeku ekzaminon në rektum për të ndjerë gunga dhe për të kontrolluar për gjak në jashtëqitje.
• Sigmoidoskopia - Një instrument i quajtur sigmoidoskop futet për të parë brenda rektumit dhe një pjesë të zorrës së trashë.
• Kolonoskopia – Një instrument i quajtur kolonoskop përdoret për të ekzaminuar rektumin dhe të gjithë zorrën e trashë.
• Tomografia e kompjuterizuar (CT) - Një radiografi e veçantë krijon një pamje të kompjuterizuar të zorrës së trashë dhe rektumit.
• Klizma me barium - Një lëng futet në rektum dhe merren një sërë rrezesh X. Kjo i lejon mjekët të kërkojnë rritje jonormale në zorrën e trashë dhe rektum.
• Biopsia – Nëse rezultatet e testit janë jonormale, mjeku mund të ekzaminojë një pjesë të vogël të tumorit nën mikroskop.
• Vlerësimi i rrezikut gjenetik - Kjo është një metodë e identifikimit të gjeneve që mund të rrisin mundësinë e prekjes nga disa sëmundje.
Fazat e Kancerit të Kolonit
Ka mënyra të ndryshme për të përcaktuar një fazë kancerit. Fazat tregojnë se sa larg është përhapur kanceri dhe madhësia e ndonjë tumori.
Në kancerin e zorrës së trashë, fazat zhvillohen si më poshtë:
• Faza 0: Në këtë fazë, kanceri sapo është shfaqur dhe nuk është rritur më larg se shtresa e brendshme e zorrës së trashë, prandaj zakonisht është lehtë i trajtueshem. Kanceri në këtë fazë ndryshe quhet karcinom in situ.
• Faza 1: Kanceri ka depërtuar në shtresën tjetër të indit.
• Faza 2: Kanceri ka arritur në shtresat e jashtme të zorrës së trashë, por nuk është përhapur përtej zorrës së trashë.
• Faza 3: Kanceri ka depërtuar në shtresat e jashtme të zorrës së trashë dhe ka prekur 1-3 nyje limfatike. Nuk është përhapur në pjesë tjera të trupit.
• Faza 4: Kanceri ka depërtuar në inde të tjera përtej murit të zorrës së trashë. Me progresimin e kancerit, qelizat kanceroze rriten në pjesë të tjera të trupit, pra kanceri metastazon.
Cilat janë trajtimet për Kancerin e Kolonit?
Opsionet tuaja të trajtimit zakonisht varen nga mosha juaj, shëndeti juaj i përgjithshëm, sa serioz është kanceri dhe nga lloji i kancerit që keni.
Për kancerin e zorrës së trashë, trajtimi juaj mund të përfshijë një ose më shumë nga këto opsione:
• Kirurgjia.
• Ablacioni me radiofrekuencë, një procedurë që përdor valët e radios për të ngrohur dhe shkatërruar qelizat anormale. Valët e radios udhëtojnë nëpër elektroda (pajisje të vogla që bartin energji elektrike).
• Kriokirurgjia, një procedurë në të cilën përdoret një lëng jashtëzakonisht i ftohtë ose një instrument i quajtur kriosondë për të ngrirë dhe shkatërruar indet anormale.
• Kimioterapia.
• Terapia me rrezatim.
• Terapia e targetuar, e cila përdor barna ose substanca të tjera që sulmojnë kryesisht qelizat specifike të kancerit dhe shkaktojnë më pak dëm në qelizat normale.
• Imunoterapia.
A mund të parandalohet Kanceri i Kolonit?
Shmangia e faktorëve të rrezikut mbi të cilët keni kontroll mund të ndihmojë në parandalimin e disa llojeve të kancerit. Kjo përfshin:
• Mos pirja e duhanit
• Kufizimi i alkoolit në më pak se tre pije në ditë
• Menaxhimi i peshës suaj
Ka edhe hapa të tjerë që mund të ndërmerrni për të parandaluar kancerin e zorrës së trashë. Ato përfshijnë:
• Kontrolla të rregullta të kolonit
• Heqja e polipeve para se të bëhen kanceroze
• Aktivitet fizik
Cilat janë normat e mbijetesës për Kancerin e Kolonit?
Sipas të dhënave të Institutit Kombëtar të Kancerit të SHBA (NCI), më shumë se 90% e njerëzve të trajtuar për kancer kolorektal në fazën e hershme ishin gjallë pesë vjet pas diagnozës. Të dhënat e NCI tregojnë se në përgjithësi, 65% e njerëzve me kancer kolorektal ishin gjallë pesë vjet pas diagnozës. (Një shkallë e mbijetesës është një vlerësim i bazuar në përvojat e njerëzve me lloje specifike të kancerit.)
Shkalla e mbijetesës së kancerit kolorektal ndryshon në bazë të fazës së kancerit në diagnozë. Për shembull, 73% e njerëzve me kancer kolorektal që është përhapur në indet, organet ose nyjet limfatike aty pranë, ishin gjallë pesë vjet pas diagnozës. Shkalla e mbijetesës pesëvjeçare bie në 17% nëse kanceri përhapet në një organ ose nyje limfatike të largët.
Për më shumë informata në lidhje me kontrollet, ekzaminimet, trajtimin, shpenzimet dhe çdo gjë tjetër rreth shërbimeve tona në kuadër të partnerëve tanë, ju lutëm na kontaktoni përmes linjave tona të kontaktit si më poshtë ose plotësojeni formularin e dhënë në webfaqe dhe ne do ju kontaktojmë shumë shpejtë:
e-mail: info@njemjek.com
Turqi: +90 541 557 37 36; Kosovë: +383 48 333 752
“Besimi i juaj është përgjegjësi për ne.”
