Leukemia (Kanceri i Gjakut)

Çfarë është leukemia?

Leukemia është një term ombrellë për disa lloje të kancerit të gjakut dhe indeve gjak-formuese të trupit. E gjitha fillon me probleme në krijimin e qelizave të gjakut. Leukemia fillon në indet që bëjnë formimin e gjakut si palca e eshtrave. Palca e eshtrave i prodhon qelizat të cilat do të zhvillohen në qeliza të bardha të gjakut, qeliza të kuqe të gjakut dhe trombocite. Çdo lloj qelize ka një punë të caktuar:

• Qelizat e bardha të gjakut ndihmojnë trupin të luftojë infeksionin

• Qelizat e kuqe të gjakut dërgojnë oksigjen nga mushkëritë tuaja në indet dhe organet tuaja

• Trombocitet ndihmojnë në formimin e mpiksjeve për të ndaluar gjakderdhjen

Kur keni leukemi, palca e eshtrave krijon një numër të madh qelizash jonormale. Ky problem më së shpeshti ndodh me qelizat e bardha të gjakut apo leukocitet. Këto qeliza jonormale grumbullohen në palcën e eshtrave dhe në gjakun tuaj dhe bllokojnë qelizat e shëndetshme të gjakut duke e bërë të vështirë për qelizat dhe gjakun tuaj të bëjnë punën e tyre.

Cilat janë llojet e leukemisë?

Ekzistojnë 4 lloje kryesore të leukemisë dhe disa nëntipe.

Klasifikimi i leukemisë

Ofruesit e kujdesit shëndetësor e klasifikojnë leukeminë në bazë të shpejtësisë së përparimit të sëmundjes dhe llojit të qelizave të gjakut të përfshira.

Nga shpejtësia e përparimit të sëmundjes

• Leukemia akute. Qelizat e leukemisë rriten me shpejtësi dhe sëmundja përparon shpejt. Simptomat shfaqen brenda disa javëve nga formimi i qelizave të leukimisë. Kjo lloj leukemie është kërcënuese për jetën prandaj kërkon trajtim të menjëhershëm. Gjithashtu, leukemia akute është kanceri më i zakonshëm tek fëmijët.

• Leukemia kronike. Shpesh, këto qeliza leukemie sillen si qeliza gjaku të papjekura dhe të pjekura. Disa qeliza zhvillohen deri në pikën ku ato funksionojnë si qelizat që duhej të bëheshin - por jo në masën që bëjnë homologët e tyre normalë. Sëmundja zakonisht përkeqësohet ngadalë në krahasim me leukeminë akute. Mund të mos shfaqë simptoma të dukshme për vite me radhë. Leukemia kronike është më e shpeshtë tek të rriturit sesa tek fëmijët.

Sipas llojit të qelizës

• Leukemia mielogjene/mieloide zhvillohet nga qelizat mieloide.

• Leukemia limfocitare zhvillohet nga qelizat limfoide.

Llojet e leukemisë

Ekzistojnë katër lloje kryesore të leukemisë:

• Leukemia limfocitare akute (ALL) është lloji më i zakonshëm i leukemisë tek fëmijët, adoleshentët dhe të rinjtë deri në moshën 39 vjeç. ALL mund të prekë të rriturit e çdo moshe.

• Leukemia akute mielogjene (AML) është lloji më i zakonshëm i leukemisë akute tek të rriturit. Është më e zakonshme tek të moshuarit (ata mbi 65 vjeç). AML shfaqet edhe tek fëmijët.

• Leukemia limfocitare kronike (LLK) është leukemia kronike më e zakonshme tek të rriturit (më e zakonshme tek njerëzit mbi 65 vjeç). Simptomat mund të mos shfaqen për disa vite me CLL.

• Leukemia mielogjene kronike (CML) është më e zakonshme tek të moshuarit (më e zakonshme tek njerëzit mbi 65 vjeç), por mund të prekë të rriturit e çdo moshe. Ndodh rrallë tek fëmijët. Simptomat mund të mos shfaqen për disa vite me CML.

Çfarë e shkakton leukeminë?

Leukemia fillon kur ADN-ja e një qelize të vetme në palcën e eshtrave ndryshon (muton). ADN-ja është "kodi udhëzues" që i tregon një qelize kur të rritet, si të zhvillohet dhe kur të vdesë. Për shkak të mutacionit ose gabimit të kodimit, qelizat e leukemisë vazhdojnë të shumohen. Të gjitha qelizat që dalin nga qeliza origjinale e mutuar kanë gjithashtu ADN-në e mutuar.

Shkencëtarët nuk e dinë se çfarë i shkakton këto qeliza në zhvillim të mutojnë.

Cilët janë faktorët e rrezikut për leukeminë?

Kjo perfshin:

• Histori familjare me leukemi

• Çrregullime gjenetike, si sindroma Down

• Ekspozimi ndaj rrezatimit, apo kimikateve si benzeni

• Të kesh një sistem imunitar të dëmtuar (ose njerëz që marrin barna që supresojnë sistemin imunitar)

• Zhvillimi i infeksioneve të caktuara, duke përfshirë virusin Epstein-Barr dhe infeksionin Helicobacter pylori

Leukemia gjithashtu mund të zhvillohet tek ata që kanë marrë disa lloje të kimioterapisë për trajtimin e mëparshëm të kancerit.

Cilat janë simptomat e leukemisë?

Simptomat e leukemisë variojnë në bazë të llojit të leukemisë. Shenjat dhe simptomat e zakonshme të leukemisë përfshijnë:

• Lodhje

• Temperaturë ose djersitje gjatë natës

• Infeksione të shpeshta

• Frymëmarrje e shkurtër

• Lëkurë e zbehtë

• Humbje peshe e pashpjegueshme

• Dhimbje ose ndjeshmëri e kockave/nyjeve

• Dhimbje ose ndjesi “plotë” nën brinjë në anën e majtë.

• Nyjet limfatike të zmadhuara në qafë, nën sqetull, ijë ose stomak, një shpretkë ose mëlçi e zmadhuar.

• Mavijosesh dhe gjakderdh shumë lehtësisht, duke përfshirë gjakderdhje nga hundët, gjakderdhje të mishrave të dhëmbëve, një skuqje që duket si pika të vogla të kuqe në lëkurë (petechiae) ose njolla të purpurta/errësuara të lëkurës.

Si diagnostikohet leukemia?

Ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor mund të përdorë shumë mjete për të diagnostikuar leukeminë:

• Një ekzaminim fizik

• Një histori mjekësore

• Testet e gjakut, të tilla si një numërim i plotë i gjakut (CBC)

• Testet e palcës kockore. Ekzistojnë dy lloje kryesore - aspirimi i palcës së eshtrave dhe biopsia e palcës së eshtrave. Të dy testet përfshijnë heqjen e një mostre të palcës së eshtrave dhe kockave. Mostrat dërgohen në një laborator për testim.

• Testet gjenetike për të kërkuar ndryshime të gjeneve dhe kromozomeve

Pasi mjeku juaj të bëjë një diagnozë, mund të ketë teste shtesë për të parë nëse kanceri është përhapur. Këto përfshijnë teste imazherike dhe një punksion lumbal, i cili është një procedurë për të mbledhur dhe testuar lëngun cerebrospinal (CSF).

Cilat janë trajtimet për leukeminë?

Trajtimi për leukeminë tuaj varet nga shumë faktorë. Mjeku juaj përcakton opsionet tuaja të trajtimit të leukemisë bazuar në moshën tuaj dhe shëndetin e përgjithshëm, llojin e leukemisë që keni dhe nëse ajo është përhapur në pjesë të tjera të trupit tuaj, duke përfshirë sistemin nervor qendror. Disa trajtime të mundshme mund të përfshijnë:

• Kimioterapia

• Terapia me rrezatim

• Kimioterapia me transplant të qelizave staminale

• Terapia e targetuar, e cila përdor barna ose substanca të tjera që sulmojnë qelizat specifike të kancerit me më pak dëm për qelizat normale

Cila është shkalla e mbijetesës për leukeminë?

Në përgjithësi, një person me leukemi ka një shans 65.7% për të mbijetuar të paktën 5 vjet të tjera pas diagnostikimit, sipas shifrave nga 2012-2018. Për fëmijët, norma është gati 86%. Megjithatë, norma do të ndryshojë shumë, në varësi të llojit.

Për më shumë informata në lidhje me kontrollet, ekzaminimet, trajtimin, shpenzimet dhe çdo gjë tjetër rreth shërbimeve tona në kuadër të partnerëve tanë, ju lutëm na kontaktoni përmes linjave tona të kontaktit si më poshtë ose plotësojeni formularin e dhënë në webfaqe dhe ne do ju kontaktojmë shumë shpejtë:

e-mail: info@njemjek.com

Turqi: +90 541 557 37 36; Kosovë: +383 48 333 752

“Besimi i juaj është përgjegjësi për ne.”