Meningjiti: Inflamacioni i Membranave të Trurit
Çfarë është meningjiti?
Meningjiti është një infeksion i membranave mbrojtëse që rrethojnë trurin dhe palcën kurrizore (meningjet). Meningjet tuaja mbrojnë trurin dhe palcën kurrizore nga dëmtimi dhe ofrojnë mbështetje dhe strukturë. Ato përmbajnë nerva, enë gjaku dhe lëng mbrojtës (lëngu cerebrospinal).
Meningjiti mund të jetë fatal nëse nuk trajtohet shpejt. Mund të shkaktojë helmim të gjakut (sepsë), e cila është kërcënuese për jetën dhe mund të rezultojë në dëmtim të përhershëm të trurit ose nervave.
Cilat janë llojet e meningjitit?
Llojet e meningjitit zakonisht emërtohen nga shkaku ose nga koha për sa keni pasur simptoma. Ato përfshijnë:
• Meningjiti bakterial.
• Meningjiti viral.
• Meningjiti fungal.
• Meningjiti parazitar. Meningjiti i shkaktuar nga disa parazitë quhet meningjiti eozinofilik ose meningoencefaliti eozinofilik (EM).
• Meningjiti amebik primar (PAM). Meningjiti mund të shkaktohet nga ameba Naegleria fowleri.
• Meningjiti aseptik i induktuar nga barnat (DIAM). Rrallëherë, medikamente të caktuara shkaktojnë meningjitin aseptik (DIAM) të induktuar nga ilaçet. Ilaçet anti-inflamatore jo-steroide (NSAIDS) dhe antibiotikët janë shkaktarët më të zakonshëm të DIAM.
• Meningjiti kronik. Kur meningjiti ka zgjatur një muaj ose më shumë, quhet meningjiti kronik.
• Meningjiti akut. Meningjiti bakterial është shpesh akut, që do të thotë se simptomat janë të rënda dhe shfaqen papritur.
Kush është në rrezik të shtuar të marrë meningjit?
Mosha juaj, vendi ku jetoni ose udhëtoni dhe disa gjendje shëndetësore mund të rrisin rrezikun e meningjitit.
Ju jeni në rrezik më të lartë për të marrë meningjitin nëse:
• Jeni nën 5 vjeç. Rreth 70% e të gjitha rasteve të meningjitit bakterial prekin fëmijët nën moshën 5 vjeç.
• Keni një sistem imunitar të dobësuar. Ju mund të keni një sistem imunitar të dobësuar nëse jetoni me HIV ose kancer, nëse keni marrë një transplant organi ose palcë kockore ose nëse jeni duke marrë medikamente që supresojnë sistemin tuaj imunitar.
• Jetoni në një mjedis grupor, si në një konvikt kolegji.
• Keni rrjedhje të lëngut cerebrospinal.
• Nuk keni shpretkë ose keni shpretkë të dëmtuar.
• Jetoni ose udhëtoni në vende ku sëmundjet infektive që shkaktojnë meningjitin janë të zakonshme.
• Keni infeksione kronike të hundës dhe veshëve, pneumoni pneumokokale ose infeksion të përhapur të gjakut.
• Keni një lëndim në kokë, lëndim traumatik të trurit (TBI) ose lëndim të palcës kurrizore.
• Keni aneminë “Sickle Cell”.
• Keni çrregullim të përdorimit të alkoolit.
Çfarë e shkakton meningjitin?
Sëmundjet infektive dhe sëmundjet joinfektive shkaktojnë meningjitin. Shkaktarë infektues janë bakteret, viruset, kërpudhat, parazitët dhe ameba Naegleria fowleri. Shkaqet jo-infektive përfshijnë sëmundjet, disa medikamente dhe gjendje shëndetësore të tjera.
Shkaqet e meningjitit bakterial
• Streptococcus pneumonia.
• Streptokoku i grupit B.
• Neisseria meningitides.
• Hemophilus influenza.
• Listeria monocytogenes.
• E. coli.
• Mycobacterium tuberculosis.
Shkaqet e meningjitit viral
• Enteroviruset jo-polio.
• Shytat.
• Herpesviruset (përfshirë ato që shkaktojnë mononukleozën, linë e dhenve dhe herpesin).
• Fruthi.
• Gripi.
• Arboviruset, si virusi i Nilit Perëndimor.
• Virusi i koriomeningitit limfocitar.
Shkaqet e meningjitit mykotik
• Kokcidioide.
Shkaqet e meningjitit parazitar (meningjiti eozinofilik)
• Angiostrongylus cantonensis.
• Baylisascaris procyonis.
• Gnathostoma spinigerum.
Shkaqet e meningjitit amebik (PAM)
• Naegleria fowleri.
Shkaqet e meningjitit joinfektiv
• Lupus eritematoz sistemik (lupus).
• Disa medikamente, si NSAIDs dhe antibiotikët.
• Lëndimet në kokë.
• Kirurgjia e trurit.
• Tumoret.
Cilat janë simptomat e meningjitit?
Simptomat e meningjitit tek fëmijët e vegjël dhe foshnjat mund të përfshijnë:
• temperaturë ose temperaturë të ulët
• nervozizëm
• përgjumje ose i vështirë për t'u zgjuar
• të ushqyerit e dobët
• trupi i tyre mund të jetë i ngurtë ose i lëshuar
• të vjella dhe diarre
• skuqje ose mavijosje në lëkurë vjollcë-e kuqe
• lëkurë të zbehtë ose me njolla
• konvulsione
Foshnjat gjithashtu mund të kenë:
• një fryrje në fontanelën e tyre (pika e butë në majë të kokës)
• e qarë e pazakontë ose me zë të lartë
Simptomat e meningjitit tek fëmijët më të rritur dhe të rriturit mund të përfshijnë:
• ethe
• dhimbje shumë të keqe të kokes
• qafa e ngurtësuar ose me dhimbje
• ndjeshmëria ndaj dritës
• të përziera dhe të vjella
• lodhje dhe përgjumje
• nervozizëm
• konfuzion
• dhimbje të muskujve dhe kyçeve
• konvulsione
Disa njerëz me meningjit kanë një skuqje të lëkurës ose mavijosje të kuqe vjollcë. Njollat e kuqe ose vjollcë nuk zbardhen kur i shtypni me gisht.
Këto simptoma mund të mos shfaqen të gjitha menjëherë. Dhe, jo të gjithë ata që marrin meningjit do t'i kenë të gjitha këto simptoma. Simptomat e meningjitit mund të duken si gjendje ose probleme mjekësore të tjera. Gjithmonë vizitoni ofruesin tuaj të kujdesit shëndetësor për një diagnozë.
Si mirret meningjiti?
Infeksionet që shkaktojnë meningjitin mund të përhapen përmes:
• teshtitjes
• kollës
• puthjes
• ndarjes së enëve, takëmeve dhe furçave të dhëmbëve
Meningjiti zakonisht transmetohet nga njerëzit që mbajnë këto viruse ose baktere në hundë ose në fyt, por që nuk janë vetë të sëmurë. Mund të mirret edhe nga dikush me meningjit, por kjo është më pak e zakonshme.
Si diagnostikohet meningjiti?
Mjeku juaj do të pyesë për simptomat tuaja dhe do të bëjë një ekzaminim fizik.
Testet që mund të ndihmojnë me diagnozën përfshijnë:
• analizat e gjakut
• një punksion lumbar, i cili përfshin vendosjen e një gjilpëre në bazën e shtyllës kurrizore për të marrë një mostër të lëngut që rrethon trurin dhe shtyllën kurrizore
• një skanim CT ose MRI i trurit
Si trajtohet meningjiti?
Trajtimi i meningjitit varet nga shkaku. Antibiotikët përdoren për trajtimin e meningjitit bakterial dhe antimykotikët përdoren për trajtimin e meningjitit fungal. Antiviralët mund të përdoren për të trajtuar disa shkaqe virale të meningjitit. Shkaqet jo-infektive të meningjitit trajtohen duke trajtuar sëmundjen ose dëmtimin themelor.
Nuk ka trajtime specifike për shkaqe të tjera infektive të meningjitit. Medikamentet mund të përdoren për të reduktuar inflamacionin ose për të lehtësuar simptomat tuaja.
Cilat janë komplikimet e meningjitit?
Pa trajtim të menjëhershëm, meningjiti mund të rezultojë në:
• Dëmtime të trurit ose neurologjike
• Akumulim të lëngjeve ndërmjet kafkës dhe trurit (efuzion subdural)
• Humbje të dëgjimit
• Akumulim të lëngjeve brenda kafkës që çon në ënjtje të trurit (hidrocefalus)
• Konvulsione
• Sepsë
• Vdekje
A mund të parandalohet meningjiti?
Meningjiti mund të parandalohet duke shmangur infeksionin me viruset ose bakteret që e shkaktojnë atë. Këto infeksione u kalohen të tjerëve kur kolliteni, teshtini, puthni ose ndani furçat e dhëmbëve ose enët e ngrënies. Merrni këto hapa për të parandaluar infeksionet:
• Lani duart shpesh. Shpëlajeni mirë.
• Mos ndani sende si furçat e dhëmbëve, enët e ngrënies ose buzëkuqin.
• Mos ndani ushqime/pije me njerëz të tjerë.
• Mbuloni gojën dhe hundën kur kolliteni/teshtini.
• Qëndroni të shëndetshëm. Hani një dietë të shëndetshme, bëni shumë stërvitje dhe pushoni gjatë natës.
• Nëse jeni shtatzënë, hani ushqim të gatuar mirë. Shmangni ushqimet e bëra nga qumështi i papasterizuar dhe mishi, peshku dhe vezët e papërpunuara ose të paziera.
• Imunizohuni. Ndiqni këshillat e mjekut tuaj për marrjen e vaksinave për sëmundjet që mund të shkaktojnë meningjitin bakterial, duke përfshirë vaksinat e gripit dhe pneumonisë.
Meningjiti është një gjendje e pazakontë që mund të bëhet shpejt kërcënuese për jetën. Nëse trajtoheni menjëherë, keni një shans të madh për një shërim të plotë. Nëse keni simptoma të meningjitit, është e rëndësishme të kërkoni menjëherë kujdes mjekësor.
Për më shumë informata në lidhje me kontrollet, ekzaminimet, trajtimin, shpenzimet dhe çdo gjë tjetër rreth shërbimeve tona në kuadër të partnerëve tanë, ju lutëm na kontaktoni përmes linjave tona të kontaktit si më poshtë ose plotësojeni formularin e dhënë në webfaqe dhe ne do ju kontaktojmë shumë shpejtë:
e-mail: info@njemjek.com
Turqi: +90 541 557 37 36; Kosovë: +383 48 333 752
“Besimi i juaj është përgjegjësi për ne.”
